Charakterystyka studiów

Cel studiów

Podyplomowe Studia: Region – Język i Kultura mają wyposażyć uczestników studiów w niezbędną wiedzę, umiejętności i kompetencje do realizacji programu językowej edukacji regionalnej. Przygotują uczestników studiów do prowadzenia zajęć z języka śląskiego i o języku śląskim, dadzą umiejętność objaśniania zjawisk językowych (wymawianiowych, gramatycznych i leksykalnych) charakterystycznych dla języka śląskiego, oraz wskazywania źródeł zapożyczeń w języku śląskim. Studia wyszkolą do przyjęcia roli lidera regionalnej edukacji językowej, literackiej i kulturowej. Dzięki współpracy z instytucjami i stowarzyszeniami, np.: Radą Języka Śląskiego, Radą Naukową Programu Edukacji Regionalnej, Pro Loquela Silesiana Towarzystwem Piastowania i Kultywowania Mowy Śląskiej, Studia mogą w pierwszym okresie uczestniczyć w nadawaniu uprawnień nauczycielom.

Opis studiów 

W roku akademickim 2025/2026 studia będą prowadzone w formie hybrydowej.

Studia mają wyposażyć w odpowiednią wiedzę i kwalifikacje nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych i średnich, animatorów kultury, edukatorów regionalnych, bibliotekarzy, muzealników, pracowników domów kultury itp. Takie studia nie istnieją dotąd na żadnej uczelni. Studia wyszkolą do przyjęcia roli lidera regionalnej edukacji językowej, literackiej i kulturowej. Uczestnikom studiów zostaną zaproponowane efektywne i atrakcyjne metody, techniki i formy kształcenia zarówno podczas zajęć o charakterze akademickim, jak i podczas warsztatowych zajęć praktycznych w salach i w terenie prowadzonych przez wybitnych śląskich twórców literackich: pisarzy, tłumaczy, reżyserów, aktorów. Uczestnicy studiów poznają osoby, które stanowią źródło wiedzy o regionie.

Sylwetka absolwenta 

Absolwenci Podyplomowych Studiów: Region – język i kultura będą mieć niezbędną wiedzę, umiejętności i kompetencje do realizacji programu językowej edukacji regionalnej. Będą przygotowani pod względem merytorycznym do prowadzenia zajęć z języka śląskiego i o języku śląskim, będą umieli objaśniać zjawiska językowe (fonetyczne, morfologiczne i składniowe) charakterystyczne dla języka śląskiego, będą umieli wskazać źródła zapożyczeń w języku śląskim. Będą przygotowani do przyjęcia roli lidera regionalnej edukacji językowej, literackiej i kulturowej. Zostaną wyposażeni w umiejętności stosowania efektywnych i atrakcyjnych metod, technik i form kształcenia nabytych podczas zajęć o charakterze akademickim, a także podczas warsztatowych zajęć praktycznych w salach i w terenie prowadzonych przez wybitnych śląskich twórców literackich.

Program studiów

Program – proponowany układ modułowy, zajęcia typu wykładowego (20-30%) i warsztatowego (70-80%):

• język śląski wśród języków słowiańskich: podobieństwa i różnice, prasłowiańskie dziedzictwo, elementy historii języka, źródła dzisiejszych form fleksyjnych i słowotwórczych, źródła odrębności śląskiej wymowy;
• język śląski wśród języków europejskich: leksyka i składnia: zapożyczenia i wzajemne wpływy języków sąsiadujących i otaczających, dawniejsze wpływy niemieckie w wersji austriackiej i pruskiej, wpływy ogólnoniemieckie w leksyce i w formacjach składniowych, wpływy czeskie – zróżnicowanie siły wpływów w języku śląskim w odmianie Śląska Cieszyńskiego i Śląska Centralnego i Górnego;
• język śląski w użyciach codziennych, w wersji urzędowej, w tekstach użytkowych, w folklorze i folkloryzmie, w mediach;
• język śląski w literaturze dawniejszej: od Walentego Roździeńskiego do drugiej połowy XX wieku (Gustawa Morcinka i in.);
• język śląski jako tworzywo literatury współczesnej: śląska poezja, śląski dramat, śląska proza oraz tłumaczenia dzieł literatury światowej na śląski;
• język śląski jako tworzywo na scenie: teatr i dramat oraz film po śląsku (Teatr Śląski, Teatr Korez, Teatr Naumiony, Kazimierz Kutz, Robert Talarczyk, Mirosław Neinert);
• język śląski jako tworzywo tekstów filozoficznych i religijnych (Gabriel Tobor, Zbigniew Kadłubek i in.);
• pojęcie literatury śląskiej, termin „literatura śląska”, literatura śląska po śląsku, po polsku, po czesku, po niemiecku;
• metodyka nauczania języka regionalnego, mniejszościowego;
• metodyka nauczania literatury mniejszościowej i regionalnej.

Wykładowcy 

Zajęcia prowadzić będą akademicy, twórcy literaccy i tłumacze, a także twórcy teatralni i filmowi. 

Organizacja 

Czas trwania:
Semestry: 2
Liczba godzin: 150

Organizacja zajęć:
Zajęcia (w tym także wyjazdowe) odbywają się stacjonarne  i online w weekendy co 2 lub 3 tygodnie.

Kryteria ukończenia studiów:
Średnia ocen z zaliczenia wszystkich modułów objętych programem studiów.

Dokument ukończenia studiów:
Absolwenci otrzymują świadectwo ukończenia studiów podyplomowych wydane przez Uniwersytet Śląski w Katowicach.

Kryteria kwalifikacji

Kandydaci 

Studia kierowane są do nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych i średnich, animatorów kultury, muzealników, edukatorów regionalnych, opiekunów grup w domach kultury, świetlicach, osób związanych z kształtowaniem postaw poszanowania i otwartości regionalnej. Uczestnikiem studiów podyplomowych może zostać absolwent studiów wyższych. Studia mają dać kompetencje i umiejętności do uczenia języka śląskiego, o języku śląskim, o śląskich tekstach literackich i śląskich tekstach kultury.

Termin i miejsce składania dokumentów 

Termin rekrutacji: od 26 września do 2 października 2025 r.

Złóż dokumenty w sekretariacie
Dokumenty można składać osobiście w sekretariacie studiów podyplomowych w terminie 7 dni od otrzymania decyzji o zakwalifikowaniu się na studia lub za pośrednictwem poczty (po wcześniejszym poinformowaniu telefonicznym 32 2009 42 lub mailowym karolina.grabon@us.edu.pl).

Wymagane dokumenty 

Kandydaci ubiegający się o przyjęcie na studia podyplomowe składają następujące dokumenty:

• ankieta osobowa (podanie o przyjęcie na studia) – podpisywana elektronicznie w systemie IRK
• kserokopia dyplomu ukończenia studiów wyższych (oryginał dyplomu należy przedstawić do wglądu w sekretariacie przed rozpoczęciem zajęć)
• 2 zdjęcia
• w przypadku gdy kandydat legitymuje się dyplomem ukończenia studiów wyższych uzyskanym za granicą:

1. poświadczenie dyplomu ukończenia studiów wyższych w formie legalizacji lub apostille;
2. tłumaczenie przysięgłe dyplomu na język polski;
3. zaświadczenie o uznaniu dyplomu ukończenia studiów wyższych wydanego za granicą lub oświadczenie kandydata o obowiązku dostarczenia takiego zaświadczenia w ciągu 30 dni od dnia jego uzyskania (w przypadku gdy dyplom ukończenia studiów wyższych podlega obowiązkowi nostryfikacji – zaświadczenie o nostryfikacji dyplomu albo oświadczenie kandydata o obowiązku dostarczenia zaświadczenia o nostryfikacji dyplomu w ciągu 30 dni od dnia jego uzyskania).

Po zakwalifikowaniu na studia wszystkie dokumenty muszą zostać wgrane do systemu IRK

Warunki przyjęcia 

Warunkiem przyjęcia jest pozytywna ocena z przeprowadzonej rozmowy kwalifikacyjnej.

Planowany termin rozpoczęcia zajęć: październik 2025

Opłaty 

Studia finansowane są ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej. Uczestnicy nie ponoszą opłat za studia.

Kontakt

Kierownik studiów
prof. dr hab. Jolanta Tambor
e-mail: jolanta.tambor@us.edu.pl

Zastępca kierownika
dr Tomasz Gęsina
e-mail: tomasz.gesina@us.edu.pl

Sekretariat
Kinga Zuziak
e-mail: k.zuziak@us.edu.pl
tel. 32 2009 423

Mgr Karolina Graboń
e-mai: karolina.grabon@us.edu.pl

Wydział Humanistyczny
ul. Uniwersytecka 4, pokój A0.8
40-007 Katowice